To read the interview in english please follow the link

Dear Mr. Theodorakis,

1. How would you describe your musical work? It seems to me that it is much more than just beautiful music , but many time it contains sayings about human lives, society and human rights.

Μ.Θ. Όλα τα αξιόλογα μουσικά έργα εκφράζουν τις δυνατότητες και τη δύναμη του συνθέτη στη διαχείριση του έργου του. Δηλαδή στην πηγαία και δυνατή έμπνευση, στη δύναμη της φαντασίας και στην αρτιότητα της τεχνικής. Όπως σε όλα τα έργα Τέχνης, υπάρχει ένα ιδεατό «Ωραίο» και ένας επίσης ιδεατός βαθμός συγκίνησης που καθορίζουν την αξία του μουσικού έργου. Όλα αυτά τα στοιχεία καθορίζουν την ποιότητα του μουσικού έργου και τελικά την αξιολόγησή του.

Έκανα αυτή την εισαγωγή, για να σας πω ότι σε όλα τα έργα Τέχνης υπάρχουν ενιαίοι κανόνες. Φυσικά συνυπάρχουν και διαφορές από εποχή σε εποχή, από Λαό σε Λαό και από καλλιτέχνη σε καλλιτέχνη.

Με ρωτάτε, πώς θα περιέγραφα το μουσικό μου έργο. Με βάση αυτά που προανέφερα, πιστεύω ότι ως συνθέτης προσπάθησα να συνενώσω δύο βασικά στοιχεία: την Ελληνικότητα με την Ευρωπαϊκή μουσική κληρονομιά (κυρίως στη συμφωνική μου μουσική) από τη  μια μεριά. Κι από την άλλη την εποχή μου, δηλαδή τις ιδέες μου, τον Λαό μου, τα πάθη της εποχής μου δηλαδή τα πάθη όλων των Λαών της γης και την πίστη μου ως Πολίτη στην Δικαιοσύνη, την Ελευθερία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Ίσως αυτή η πλευρά του μαχόμενου Πολίτη και των σκληρών του αγώνων ενάντια σε κάθε είδους εξουσία που οδηγεί παντού και πάντοτε στην βαρβαρότητα, αυτή η πλευρά του «είναι» μου (ας την ονομάσουμε ιδεολογική) να επηρέασε βαθειά τη μουσική μου. Αυτό δεν το αρνούμαι. Αντιθέτως, θα έλεγα ότι είμαι περήφανος γι’ αυτό.

2. How would you describe your relationship with human suffer, in general ("z") and the Jewish people, as expressed in your work "Mauthausen"?

Μ.Θ. Ανήκω σε μια χώρα και έναν Λαό θύμα των ξένων εξουσιών της Ευρώπης και της Αμερικής. Μετά την επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωσή μας από τους Τούρκους Οθωμανούς και πριν προλάβουμε να αναπνεύσουμε ελεύθεροι, οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, Άγγλοι, Γάλλοι και Ρώσοι μας επιβάλανε τους Βαυαρούς.

Ακολούθησε η Βασιλεία των Δανών Γλύξμπουργκ. Η επανάσταση του 1912 που έφερε τον πρώτο και τελευταίο εθνικό ηγέτη, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, είχε ως αποτέλεσμα να ελευθερωθούν τα υπόλοιπα οκτώ δέκατα της χώρας που ήσαν ακόμα κάτω από την σκλαβιά των Τούρκων. Όμως οι «Μεγάλοι» δεν  μας άφησαν. Άγγλοι και Γάλλοι βοήθησαν τους Τούρκους να σφάξουν και να ρίξουν στη θάλασσα τρία εκατομμύρια Έλληνες που ζούσαν στις δυτικές ακτές της Τουρκίας εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.

Στα 1940 μας επετέθησαν οι Ιταλοί φασίστες του Μουσολίνι από την Αλβανία που είχαν ήδη κατακτήσει. Αυτούς τους νικήσαμε στρατιωτικά και τότε ο Χίτλερ, για να βοηθήσει τον Μουσολίνι, εισέβαλε με την Βέρμαχτ και τα SS και κατέλαβε αρχικά την ηπειρωτική Ελλάδα και μετά την Κρήτη. Από το 1941 ως το 1944 οι Γερμανοί καταστρέψανε τη χώρα και σκότωσαν ένα εκατομμύριο Έλληνες και ανάμεσά τους πενήντα χιλιάδες Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Εμείς οργανωθήκαμε στο Εθνικό Αντιστασιακό Μέτωπο (ΕΑΜ). Δημιουργήσαμε τον Εθνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ), που είχε συνολικά εκατό χιλιάδες παρτιζάνους στα βουνά και στην Αθήνα. Τους πολεμήσαμε νύχτα και μέρα και τους αναγκάσαμε να έχουν 16 Μεραρχίες στην Ελλάδα, των οποίων η έλλειψη στο Ανατολικό Μέτωπο ήταν μεγάλη. Οι Γερμανοί έφυγαν τον Οκτώβρη του 1944 και τον Δεκέμβρη μάς ήρθαν οι Άγγλοι. Τους πολεμήσαμε κι αυτούς στην Αθήνα.

Είμαι πολύ περήφανος, γιατί πολέμησα κι εγώ τις 33 μέρες που κράτησε αυτός ο άνισος αγώνας. Γιατί εμείς είχαμε μόνο όπλα και λίγα μυδράλια, ενώ αυτοί είχαν αεροπλάνα και τανκς. Τέλος οι Εγγλέζοι νίκησαν και αμέσως σχημάτισαν 150 ομάδες από συνεργάτες των Γερμανών, που άρχισαν να καίνε χωριά ολόκληρα, να βασανίζουν και να σφάζουν τους απλούς παρτιζάνους και τις οικογένειές τους, ενώ οι κυβερνήσεις-μαριονέτες των Άγγλων μάς φυλάκιζαν και μας εκτελούσαν.

Δεκάδες χιλιάδες υπήρξαν τα θύματα. Όμως το χειρότερο ήταν ότι μας οδήγησαν να πάμε στα βουνά για να σωθούμε, με αποτέλεσμα να μπούμε στον χειρότερο από όλους τους πολέμους, στον Εμφύλιο. Εγώ πιάστηκα και εξορίστηκα στη νήσο Ικαρία. Γέμισαν τα νησιά και οι φυλακές με πάνω από 50 χιλιάδες κρατούμενους. Στη νήσο Μακρόνησο είχαν δημιουργήσει ένα ελληνικό Μαουτχάουζεν, όπου δεν μας καίγανε αλλά μας βασάνιζαν. Έζησα κι εγώ μέσα σε κείνη την κόλαση, που μου άφησε βαρειά τραύματα, τα οποία με ακολουθούν μέχρι σήμερα.

Σας ζητώ να με συγχωρήσετε για τη μακρηγορία μου. Όμως αυτό το κάνω για πρώτη φορά, για να σας ρωτήσω: Είναι ποτέ δυνατόν ένας Έλληνας που γνώρισε την κόλαση όπως οι περισσότεροι Έλληνες, να μην κατανοεί και να μη συγκινείται από το δράμα των Εβραίων; Και μάλιστα αυτών που υποφέρανε δέκα φορές περισσότερο από μας;

Όταν ήμουν μικρός, έζησα στα Γιάννενα, όπου υπήρχε μια σημαντική παροικία από Έλληνες-Εβραίους ή Εβραίους-Έλληνες. Ήταν οι καλλίτεροί μου φίλοι και δεν κατάλαβα ποτέ να έχουμε κάποια διαφορά. Στην Γερμανική κατοχή εκατοντάδες σπίτια είχαν κρυμμένους Εβραίους. Όπως σας είπα, τότε ήμουν παρτιζάνος και ένα από τα καθήκοντά μας ήταν η προφύλαξη αυτών των σπιτιών. Δίναμε μάχες κάθε φορά που η Γκεστάπο με τους Έλληνες προδότες ανακάλυπταν ένα τέτοιο σπίτι. Είχαμε πολλά θύματα. Αλλά δεν θυμάμαι ούτε μια φορά να πήραν αυτοί την εβραϊκή οικογένεια που κρυβόταν στο συγκεκριμένο σπίτι. Αντίθετα τους παίρναμε εμείς και τους μεταφέραμε σε άλλα σπίτια. Επίσης όσοι Εβραίοι πήγαν στο βουνό, έζησαν μαζί με τους παρτιζάνους και γύρισαν ελεύθεροι στην Αθήνα. Παράδειγμα η οικογένεια του Μίνωα Μάτσα που δημιούργησε την μεγαλύτερη ελληνική Εταιρία παραγωγής Δίσκων και CD. Άλλωστε ο ΕΛΑΣ πρότεινε στους Εβραίους της Θεσσαλονίκης να τους φιλοξενήσει στα βουνά, όμως ο Ραβίνος δεν πίστευε ότι οι Γερμανοί θα τους βάζανε στα τραίνα για το Άουσβιτς.

Νομίζω ότι σας είπα πάρα πολλά που ελπίζω να τα βρήτε ενδιαφέροντα εσείς και οι ακροατές σας. Κι επειδή φαντάζομαι ότι δεν θα έχετε πάρα πολύ χρόνο, προτιμώ να σταματήσω εδώ, γιατί θα ήθελα να μάθουν τα γεγονότα αυτά όσο το δυνατόν περισσότεροι στο Ισραήλ.

Θα κλείσω με μια άγνωστη σε σας ιστορία:

Στα 197 7 έσπασα το εμπάργκο των Ευρωπαίων και ήρθα για συναυλίες στο Ισραήλ. Τι πάθος! Τι αγάπη! Τι ικανοποίηση και ενθουσιασμός! Στα Κιμπούτς στην Γαλιλαία ήμασταν υποχρεωμένοι να δίνουμε τρεις συναυλίες κάθε μέρα. Όταν τελειώσαμε, θυμάμαι ότι γευματίζαμε με τον Υπουργό Αλόν. Κάποια στιγμή, μου λέει δείχνοντάς μου τα βουνά του Λιβάνου: «Αύριο θα είσαι πίσω απ’ αυτά τα βουνά. Στη Βηρυτό. Θα ήθελα να συναντηθείς με τον Αραφάτ και να τους πεις εκ μέρους της κυβέρνησής μου ότι το μόνο που μας χωρίζει είναι ένα τραπέζι! Να συζητήσουμε ειρηνικά για τις διαφορές μας. Και πες του ακόμα ότι με τη βία κανείς δεν μπορεί να μας ρίξει στη θάλασσα να μας φάνε οι καρχαρίες».

Την άλλη μέρα ο Εκδότης μου στη Βηρυτό είχε κανονίσει να δώσω συνέντευξη τύπου για ένα βιβλίο μου που θα κυκλοφορούσε στα αραβικά. Στο μεταξύ κάποιο τραγούδι μου ήταν πρώτο σε πωλήσεις και είχα γίνει για τη νεολαία ένας δημοφιλής … σταρ! Κατεβαίνοντας τη σκάλα του ξενοδοχείου για να πάω στη συνέντευξη, είδα ότι το χωλ ήταν γεμάτο από κορίτσια και αγόρια που περίμεναν να πάρουν αυτόγραφα. Ενώ υπέγραφα, είδα με μεγάλη έκπληξη ότι τα περισσότερα παιδιά κλαίγανε! Σταμάτησα και ρώτησα στα γαλλικά (στον Λίβανο τότε μιλούσανε και γαλλικά) γιατί κλαίνε. Τότε μια κοπέλα μου λέει:

- Που πήγατε «εκεί»!

- Πού «εκεί»; Στο Ισραήλ;

- Ναι! Ναι! Ναι!, φώναζαν όλα τα παιδιά μαζί.

Όταν έφτασα στο εστιατόριο όπου θα δινόταν η συνέντευξη, το κλίμα ήταν βαρύ. Πολλοί ήταν δακρυσμένοι. Όταν ολοκληρώθηκε η συνέντευξη, σηκώθηκα όρθιος και τους ρώτησα:

- Μήπως κλαίτε κι εσείς γιατί  πήγα στο Ισραήλ;

- Ναι! Ναι! Ναι!

- Τότε γιατί δεν με ρωτάτε, τι είδα στο Ισραήλ;

- Τι είδες;

- Είδα ανθρώπους ψηλούς και κοντούς, ξανθούς και μελαχρινούς, χοντρούς και λεπτούς, όπως όλοι σε όλες τις χώρες. Όπως βλέπω κι εσάς εδώ, στον Λίβανο. Είδα όμως και κάτι άλλο, πολύ σημαντικό. Ξέρετε, στο Ισραήλ, μιλούν ελεύθερα. Έτσι διαπίστωσα ότι πάνω από τους μισούς θέλουν ειρήνη. Και σκέφτομαι ότι κάνετε λάθος να τους χτυπάτε μετωπικά. γιατί αυτό τους συσπειρώνει μ’ αυτούς που θέλουν πόλεμο. Εάν επιθυμείτε να γυρίσετε κάποτε στα σπίτια σας  (είπα απευθυνόμενος στους Παλαιστίνιους), θα πρέπει να συζήσετε ειρηνικά μ’ αυτούς που θέλουν την ειρήνη.

Τότε πετάχτηκε ένας Άραβας και είπε:

- Έχει δίκιο ο Μίκης. Τα βάζουμε με το Ισραήλ και δεν βλέπουμε τα δικά μας χάλια. Αυτούς που είναι στην εξουσία και κάνουν ό,τι θέλουν, χωρίς να μας ρωτήσουν.

Ακολούθησε ένα πανδαιμόνιο. Ξέχασαν το Ισραήλ και άρχισαν να διαπληκτίζονται μεταξύ τους.

Την άλλη μέρα με πήγανε στο κρησφύγετο του Αραφάτ. Εκεί με περίμενε όλη η ηγεσία της P.L.O. στην οποία μετέφερα το μήνυμα του Αλόν.

Προηγουμένως ο Αραφάτ με πήγε σ’ ένα άλλο δωμάτιο και μου είπε:

- Την ώρα της συνέντευξης τύπου τέσσερις Παλαιστίνιοι ήταν εκεί αποφασισμένοι να σε σκοτώσουν. Όταν όμως σε άκουσαν να μιλάς για το Ισραήλ και την ειρήνη, άλλαξαν γνώμη και ήρθαν να με βρουν. Μου είπαν “Αυτός δεν είναι πράκτορας του Ισραήλ. Μας μίλησε για αγάπη και ειρήνη και έδειξε ότι πονάει για μας αλλά και για τους Ισραηλινούς που θέλουν ειλικρινά να ζήσουν ειρηνικά μαζί μας”. Τώρα είναι στο διπλανό δωμάτιο και σε περιμένουν για να σου ζητήσουν να τους συγχωρήσεις. Θέλεις να πάμε;

- Βεβαίως, του είπα.

Μόλις άνοιξε η πόρτα του δωματίου και μπήκαμε μέσα, έπεσαν και οι τέσσερις επάνω μου και κλαίγοντας μου φιλούσανε το χέρι.

- Είσαι καλός άνθρωπος κι εμείς παρά λίγο να σε σκοτώσουμε.

Τους αγκάλιασα κι εγώ και τους είπα:

- Είμαι Έλληνας και σαν Έλληνας έχω μεγάλο πόνο μέσα μου. Πόνο για κάθε Λαό και για κάθε άνθρωπο.

Τότε ο Αραφάτ μου είπε:

- Με το Μαουτχάουζεν ύμνησες τους Εβραίους. Έκανες καλά, γιατί είναι ένας πονεμένος Λαός. Όμως κι εμείς οι Παλαιστίνιοι ζούμε μέσα στον πόνο. Γι’ αυτό σε παρακαλώ, γράψε μια μουσική και για μας…

Συμπέρασμα: Γιατί σας τα είπα όλα αυτά; Για να σας αποδείξω, ότι αισθάνομαι ντροπή που με ανάγκασαν πολλές φορές να απολογηθώ για κάτι που δεν υπήρξα ποτέ! Ήμουν, είμαι και θα είμαι φίλος του Ισραήλ.

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να συμφωνώ με την Κυβέρνηση του Ισραήλ. Υπάρχουν πολλές αποφάσεις και πράξεις που με βρίσκουν κάθετα αντίθετο. Όπως νομίζω, ότι βρίσκουν αντίθετους και πολλούς πολίτες της χώρας σας. Και γιατί να μην έχω το δικαίωμα να πω και σε σας αυτό που έλεγα και στους Παλαιστίνιους; Δηλαδή ότι η χρήση βίας οδηγεί παντού και πάντοτε σε αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο;

Όπως καταδικάζω τους ακραίους Παλαιστίνιους που δεν σας αναγνωρίζουν και θέλουν τον θάνατό σας, το ίδιο διαφωνώ και με τους ακραίους Ισραηλινούς που επιδιώκουν την εξαφάνιση των Παλαιστινίων. Ο πόλεμος επιτρέπεται μονάχα όταν υπερασπίζεις τον Λαό και την Πατρίδα σου. Και όχι μόνο επιτρέπεται αλλά και επιβάλλεται. Ο μόνος «καλός» πόλεμος είναι ο αντιστασιακός σε αντίθεση με τον κακό και απαράδεκτο πόλεμο: τον επιθετικό.

Όμως δεν είμαι μόνο φίλος του Ισραήλ αλλά και μεγάλος θαυμαστής του Εβραϊκού Λαού, που όπως κι εμείς οι Έλληνες, είναι στυλοβάτης του δυτικού πολιτισμού. Εσείς με τη Βίβλο, δηλαδή την ηθική κι εμείς με την Δημοκρατία και την Τέχνη, δημιουργήσαμε την υπόσταση του δυτικού ανθρώπου. Προσφέρατε πάρα πολλά, ιδιαίτερα στον σύγχρονο πολιτισμό. Εβραίοι είναι οι τρεις προσωπικότητες που άλλαξαν ριζικά την Ανθρωπότητα: Ο Χριστός, ο Μαρξ και ο Αϊνστάιν. Εκεί όμως που κυριαρχήσατε είναι ο τομέας της συμφωνικής μουσικής. Γεννήσαε έναν Μέντελσον και έναν Μάλερ και τους πιο μεγάλους μουσικούς ερμηνευτές.

Τι όμως συνέβη πραγματικά στις σχέσεις μου μαζί σας; Το μεγάλο εθνικό σας πρόβλημα. Δηλαδή οι σχέσεις σας με τους Παλαιστίνιους. Όπως ασφαλώς γνωρίζετε, επισκέφθηκα πολλές φορές το Ισραήλ και απέκτησα πολλούς φίλους. Τόσο ως μουσικός όσο και ως ιδεαλιστής πολιτικός. Οι ιδέες μου για μια ειρηνική λύση και η απήχησή τους στη χώρα σας, σε μια εποχή που τις ίδιες ιδέες τις πίστευε τουλάχιστον το 50% του πληθυσμού, με έκαναν persona non grata για τους οπαδούς της βίας. Επί πλέον το ότι η μουσική μου ήταν αγαπητή στον Λαό σας, με έκανε πολύ επικίνδυνο. Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποίησαν το απόλυτο όπλο: τη συκοφαντία, για να με μεταβάλουν σε πρόσωπο μισητό για όλους τους Εβραίους, όχι μόνο μέσα στο Ισραήλ αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Αυτή είναι η καθαρή αλήθεια.

Τώρα βρίσκομαι κοντά στο τέλος της ζωής μου και δεν έχω πια κανένα λόγο ή συμφέρον να υπερασπισθώ την αγάπη και τον θαυμασμό μου για τον Λαό σας. Αυτή η συνέντευξη ας θεωρηθεί σαν τελευταία για το θέμα αυτό. Τα υπόλοιπα, δηλαδή την αλήθεια, θα την θυμίζει για πολλά ακόμα χρόνια, ελπίζω, η Καντάτα του Μαουτχάουζεν, που όπως και όλη μου η Μουσική, γεννήθηκε από το αίμα της καρδιάς μου.

3. Recently, I discovered that you composed songs for children ("ta paidika mou tragoudia"). It was a pleasant surprise for me. I would love to hear more about it.

Μ.Θ. Τα ονομάζω «Παιδικά τραγούδια», γιατί τα περισσότερα τα συνέθεσα όταν ήμουν παιδί (12-15 ετών). Και άλλα τα συνέθεσα λίγο πιο μεγάλος αλλά απευθύνονται σε παιδιά. Μπορείτε να τα ακούσετε, όπως και το σύνολο της μουσικής μου, στην προσωπική μου ιστοσελίδα (mikistheodorakis.gr)

4. I personally know that you have many friends in Israel. But in recent years it seemed that some of your sayings about Israel were obtained by many Israelis as an expression of dislike to the Jewish people. Is it possible that the contribution to this is the fact that in Greek language you use the same word ("evrei") both for 'Jews' and for "Israelis"? Are you willing to clarify this point?

Μ.Θ. Νομίζω ότι σας μίλησα πιο πριν γι’ αυτή την διαστρέβλωση της αλήθειας. Φυσικά προσέχω πάντοτε όταν μιλώ για το Ισραήλ να αποκαλώ τους κατοίκους του Ισραηλίτες. Αλλά νομίζω ότι η θρησκεία όλων είναι η Εβραϊκή. Σε τι κάνω λάθος;

5. After the "The Golden Dawn" party entered the Greek Parliament, you wrote harshly about the bad image that was created to the Greek people around the world. Furthermore, you have mentioned the contribution of the Jews, in general, to the human society. You also spoke about the Jews of Thessaloniki. Would you like to add anything about it? 

Μ.Θ. Όχι.

6. As a Greek, how do you see the state of your country today? Before the referendum you asked the people to vote "No". Are you satisfied with the results?

Μ.Θ. Η μεγάλη κρίση στην οποία μας έριξαν και πάλι ξένες δυνάμεις, είχε ως σήμερα καταστροφικές συνέπειες. Το δημόσιο χρέος ήταν ένα πρόσχημα. Το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ είναι, νομίζω, 11 τρισεκατομμύρια και της Γερμανίας 3 τρισεκατομμύρια. Σκοπός των ξένων δυνάμεων είναι να εξοντώσουν τον Λαό, γιατί είναι εμπόδιο στο μεγάλο τους σχέδιο να καρπωθούν 100% τον μεγάλο εθνικό μας πλούτο που βρίσκεται μέσα στα βουνά μας και στον βυθό των θαλασσών μας. Ήδη εδώ και δεκαετίες μας απαγορεύουν να τον εκμεταλλευθούμε εμείς οι ίδιοι… Πώς; Ειδικά μετά τον εμφύλιο πόλεμο (1943-45) έχουν μεταβάλει την χώρα μας σε προτεκτοράτο. Ενδεικτικά σας λέω ότι οι ΗΠΑ καθορίζουν την εξωτερική μας πολιτική (Διπλωματία), τον εθνικό μας στρατό (Άμυνα) την πολιτική ζωή και την οικονομία μας.

Σήμερα, μετά την εκλογή Αριστερής Κυβέρνησης από τον Λαό μας, τα μέτρα που μας επιβάλλουν είναι εξοντωτικά! Και είμαι βέβαιος ότι η αντίσταση του Λαού θα γίνεται κάθε μέρα και πιο μεγάλη.

Το μεγάλο ΟΧΙ του Ελληνικού Λαού τρόμαξε όχι μόνο τους ξένους αλλά και τον «αριστερό» πρωθυπουργό μας, που έσπευσε να πει το μεγάλο ΝΑΙ και να υπογράψει τα σκληρά μέτρα του Γιούρογκρουπ. Οι συνέπειες από αυτές τις προδοτικές ενέργειες θα είναι το 61% του ΟΧΙ να φτάσει κάποτε στο 90% και όποιος γνωρίζει την νεότερη ιστορία μας, θα ξέρει ασφαλώς τον τρόπο με τον οποίο θα εκδηλωθεί.

Έχουμε όμως ένα αρνητικό στοιχείο: την ύπαρξη της Χρυσής Αυγής, που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψη μας, γιατί νοθεύει την αντίσταση του Ελληνικού Λαού και γιατί είναι ξένη  προς τις ιστορικές μας παραδόσεις. Η παράταξη αυτή έχει ως πρότυπο την γερμανική εμπειρία με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, με όπλο τον εκφοβισμό του λαού με την στρατιωτική οργάνωση των οπαδών της (τα περίφημα S.A. των ναζιστών) σε συνδυασμό με τη συμμετοχή της στο ελληνικό κοινοβούλιο, που αποτελεί έναν νομιμοφανή μανδύα.

Και είναι βέβαιο, ότι η σημερινή κρίση θα αυξήσει τη δύναμή της. Τι θα γίνει λοιπόν τη στιγμή που θα ξεσηκωθεί ο Λαός; Έχοντας κρυμμένο σημαντικό οπλισμό και μεγάλη επιρροή στις ένοπλες δυνάμεις (προ παντός στην αστυνομία) μπορεί να μεταβάλει τον χαρακτήρα της λαϊκής αντίστασης σε ένα νέο εμφύλιο πόλεμο. Γι’ αυτό τον λόγο θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, αφού πρέπει να παλεύουμε σε δύο μέτωπα.

7. What do you think is coming up for Greece now? To which direction would you like to see your country go?

8. When I think about Mikis Theodorakis, I don't think only about a great artist, but also about a person who fights for his believes, is willing to pay the price for it, an ex-minister in Greek government etc. How would you describe yourself?

Μ.Θ. Πάνω απ’ όλα σαν Πατριώτη Λαϊκό Αγωνιστή

_________________________________________________________________________________

Dear Mr. Theodorakis,

1. How would you describe your musical work? It seems to me that it is much more than just beautiful music, but many time it contains sayings about human lives, society and human rights.

M.Th. Every noteworthy musical work expresses the potentials and the strength of its composer on managing his work, that is to say, on managing the original and strong inspiration, the power of imagination and the impeccability of the technique. As in every piece of Art, there is an ideal “Beautiful” and an also ideal level of emotion, both of which determine the quality of the musical work and, ultimately, its evaluation.

This introduction was made only in order to explain that there are uniform rules in every work of Art. Naturally, differences may coexist from time to time, from nation to nation and from artist to artist.

You ask me how I would describe my musical work. Based on what I just stated before, I believe that as a composer my efforts focused on merging two basic elements: Hellenity and the European musical heritage (mainly in my symphonic work) on the one hand. And on the other, my era, meaning my ideas, my people, the sufferings in my time- that is, the sufferings of all nations worldwide- and my faith as a citizen to Justice, Freedom and the Human Rights.

Maybe this aspect of the striving Citizen and his tough struggles against every form of authority that always and everywhere leads to barbarism, this aspect of my “being” (let’s call it ideological) has deeply affected my music. And this is a fact I don’t deny. On the contrary, I would say that I take pride in it.

2.How would you describe your relationship with human suffer, in general (“z”) and the Jewish people, as expressed in your work “Mauthausen”?

M.Th. I belong to a country and a people that have been victims of foreign authorities both in Europe and in the USA. Since the 1821 Revolution and our liberation from the Ottoman Turks and before we actually had the opportunity to breathe as free people, the Great Powers of the time, the English, the French and the Russian imposed the Bavarians on us followed by the reign of the Danish Glücksburgs. The 1912 revolution that gave rise to the first and last national leader, Eleftherios Venizelos, had as a result the liberation of the remaining eight tenths of the country that were still under turkish occupation. But the “Greats” couldn’t let us be: the English and the French helped the Turks slaughter and throw into the sea three million Greeks who had been living in the west coasts of Turkey for hundreds of thousands of years.

In 1940 the Italian fascists of Mussolini attacked us through Albania, a country they had already conquered. We managed to militarily defeat them and then Hitler, in order to support Mussolini, invaded, with Wehrmacht and the SS military forces, and occupied the continental Greece at first and Crete afterwards. From 1941 to 1944 the Germans destroyed the country and killed one million Greeks, among which fifty thousand Jews from Thessaloniki. We formed the National Resistance Front (‘EAM’) and created the National People’s Liberating Army (‘ELAS’) that numbered a hundred thousand partisans in total both in the mountains and in Athens. We fought them day and night and we forced them to keep 16 Army Divisions in Greece, the absence of which at the East Front was important. The Germans left in October 1944 and in December of the same year came the English against whom we fought in Athens as well. I personally am very proud for the fact that I participated in this uneven battle for the 33 days it lasted.

For we only had hand guns and a few machine guns in our possession, while they had fighter planes and tanks at their disposal. In the end the English won the battle and immediately formed 150 groups from German collaborators who started burning entire villages and torturing and slaughtering simple partisans and their families, while at the same time the puppet-governments of the English were imprisoning and executing us.

There were tens of thousands of victims. But the worst part was that they forced us into the mountains for salvation which as a result had us enter into the worst of all wars, the Civil War, during which I was captured and exiled to Ikaria island. The islands and the prisons were filled with more than 50 thousand prisoners. On Makronisos island they had created a Greek Mauthausen where they wouldn’t burn us alive but they would torture us. I have also lived that hell, an experience that has left me heavily traumatized until today.

I ask you to forgive me for my long speech. But I do so for the first time and so that I may ask you the following question: is it ever possible for a Greek who met the hell, as most Greeks have, not to be able to understand and be affected by the Jews’ drama? Especially since they suffered ten times more than us?

When I was little, I lived in Giannena where there was a significant community of Greek-Jews or Jew-Greeks. They were my best friends and I never perceived any difference among us. During the German occupation hundreds of houses were hiding Jews. Like I said before, at that time I was a partisan and one of our tasks was the protection of these houses. We would have a battle every time Gestapo with the assistance of Greek traitors discovered such a house. We had many casualties. But I do not remember them ever managing to take a Jewish family that was hiding in any of those houses. On the contrary, it was us who took them and moved them to other houses. Furthermore, those Jews that hid in the mountains lived alongside with partisans and returned to Athens as free men. An example of this case was the family of Minos Matsas who later established the largest Greek record and CDs production company. Besides, the National People’s Liberating Army proposed to the Jews of Thessaloniki to accommodate them in the mountains, but the Rabbi didn’t believe that the Germans would put them on trains to Auschwitz.

But I think I have said too much and I only hope that you and your listeners will find my narration interesting. And because I can imagine that you do not have too much time at your disposal, I would prefer if I stopped at this point because I only wanted for as many Israelis as possible to get to know these facts.

I will therefore close my answer by narrating an unknown to you story:

In 1977 I broke through the Europeans’ embargo and visited Israel in order to hold some concerts. What passion! What love! What contentment and enthusiasm! Only imagine that we held three concerts a day at the Galilea Kibbutz. When the concerts were over I remember dining with the Minister Ya’alon who at some point told me while pointing towards the Lebanese mountains: “Tomorrow you will be behind these mountains, in Beirut. I would like you to meet Arafat and tell him on the behalf of my government that the only thing that separates us is a table! We could peacefully discuss our differences. And please also tell him that no one can throw us by force into the sea and feed us to the sharks.

The next day my publisher in Beirut had organized a press conference for a book of mine which was about to circulate translated to Arabic. In the meantime one of my songs was first in sales and apparently I had become a popular…star for the youth! While descending the staircase of my hotel on the way to the press conference I realized that the hall was filled with boys and girls who were waiting to get my autograph. While signing I was taken aback by the fact that most of these youngsters were in tears! So I stopped and asked in French (in Lebanon at that time they also spoke French) the reason for which they were shedding tears. Then a girl told me:

-  Because you went “there”!

-  Where is “there”? In Israel?

-  Yes! Yes! Yes! All the youngsters exclaimed in unison.

When I arrived at the restaurant where the press conference was due to be held, the atmosphere was heavy. Many people were tearful. When the interview was over, I stood up and asked them:

-   Is there a chance you also are tearful because I visited Israel?

-   Yes! Yes! Yes!

-   Then why don’t you ask me what I saw in Israel?

-   What did you see?

-   I saw people tall and short, blonds and brunets, fat and thin, like everyone in any other country. Like here, in Lebanon. But I also saw something else which is of great importance. You know, in Israel people talk freely and that is how I realized that more than half of them desire peace. And I think that you are at fault when you carry out frontal assaults because in that way you urge them to participate in the coalition of those aspiring to war. If you wish for ever returning to your homes, I said addressing to the Palestinians, you will have to discuss peacefully with those that stand for peace.

Then an Arab said:

-  Mikis is right. We are opposing to Israel and are not realizing our own mess, that those who are in power do as they please without ever asking us about our opinion.

As you understand, a pandemonium prevailed: everybody forgot about Israel and started to argue with one another.

The day after I was led to Arafat’s hideout. The whole P.L.O. leadership was there waiting for me to which I delivered Ya’alon’s message.

But beforehand, Arafat led me to another room where he told me:

-  During the press conference you held, four Palestinians were there ready to kill you. But when they heard your speech on Israel and peace they had a change of mind and came to find me. They told me that “this man is not an Israeli agent. He talked about love and peace and proved to us that he sympathizes both with us and the Israelis who honestly want to live in peace with us”. These people are now in the room next door waiting to ask for your forgiveness. Would you like to go to them?

-  Of course, I replied.

As soon as the room’s door opened and we entered, all four of them ran crying to me and were kissing my hand.

-  You are a good person and we almost killed you.

I embraced them in turn and told them:

-  I am Greek and as a Greek I carry a great deal of suffering inside me. Suffering for every people and every human.

Then Arafat told me:

-  With Mauthausen you exalted the Jews. You did well, because their nation has suffered a lot. But we Palestinians do live in suffering as well. This is the reason for which I ask you, please, to compose music for our people too.

Conclusion: What can be the reason for telling you all this? To prove to you that I feel ashamed for the fact that I was numerous times forced to apologize for something I never was! I was, still am and will be a friend of Israel.

This of course doesn’t mean that I am obliged to agree with the government of Israel. There is a plethora of decisions and actions with which I completely disagree, as I think so do many citizens of your country. And why do I not have the right to tell you exactly what I told the Palestinians? That the use of violence always and everywhere leads to the contradictory of the intended result? The way I denounce the extreme Palestinians that do not acknowledge you and wish for your death, the same way I disagree with the extreme Israelis that seek for the extinction of the Palestinians. War is always horrible. The only “good” and justified war is the defensive war; in contradiction to the bad and unacceptable kind of war: the aggressive one.

But I am not only a friend of Israel but an avid admirer of the Jewish people as well, which, as us Greeks, are a pillar of western civilization. You with the Bible, and by that I mean the ethics, and us with the Democracy and the Art; together we have created the essence of the western man. You have offered a great deal, especially to the modern civilization. After all, the three personalities that radically changed Humanity were Jews: Jesus Christ, Karl Marx and Albert Einstein. But the field in which you excelled and prevailed is of course that of symphony music. You gave life to Mendelssohn and Mahler and to the greatest music interpreters.

But what did really happen to my relationship with your people? Your big national problem and by that I mean your relations to the Palestinians. As you are probably already aware, I have visited Israel numerous times and gained a lot of friends both as a musician and as an idealist politician. For my ideas on a peaceful solution and their impact on your country, at a time when the same ideas were common belief among at least half the population, I was deemed as a persona non grata for the violence supporters. The fact also that my music was loved by your people rendered me very dangerous to them. This is after all the reason for which they used their ultimate weapon against me, slander, in order to turn me into a hated person to all Jews, not only in Israel but throughout the world. And that is the plain and unvarnished truth.

I now find myself approaching the end of my life and therefore I have no reason or advantage whatsoever in defending my love and admiration towards your people. Let’s consider this interview as my last on the matter. The rest, and by that I mean the truth, will be reminded, for many years I hope, by the Mauthausen cantata, which was born through the blood of my heart, as has all the music I ever wrote.

3. Recently, I discovered that you composed songs for children (“ta paidika mou tragoudia”). It was a pleasant surprise for me. I would love to hear more about it.

M.Th. I name them “Songs for Children” because I composed most of them when I was a child of 12-15 years old. The others were composed at a slightly older age but are addressed to children. You can listen to them, as well as to my complete works, at my personal webpage (mikistheodorakis.gr).

4. I personally know that you have many friends in Israel. But in recent years it seemed that som of your sayings about Israel were obtained by many Israelis as an expression of dislike to the Jewish people. Is it possible that the contribution to this is the fact that in Greek language you use the same word (“evrei”) both for ‘Jews’ and for ‘Israelis’?Are you willing to clarify this point?

M.Th. I think I already elaborated on this sort of truth distortion above. It goes without saying that I am always careful to mind that when I talk about Israel I refer to its inhabitants as Israelis. But I think that everyone’s religion is Jewish. Am I mistaken at something?

5. After the “Golden Dawn” party entered the Greek Parliament, you wrote harshly about the bad image that was created to the Greek people around the world. Furthermore, you have mentioned the contribution of the Jews, in general, to the human society. You also spoke about the Jews of Thessaloniki. Would you like to add anything about it?

M.Th. No.

6. As a Greek how do you see the state of your country today? Before the referendum you asked the people to vote “No”. Are you satisfied with the results?

M.Th. The big crisis into which we were plunged, again by the foreign powers, has had until today devastating consequences. The public debt rates were nothing but a mere pretext. If my memory serves me correctly, the USA public debt is estimated at 11 trillion and Germany’s at 3 trillion. The goal of the foreign powers is to exhaust our people because they stand in their way of their grand scheme to obtain 100% of our significant natural wealth which lies in our mountains and in the bed of our seas. Besides, for decades they have been forbidding us to exploit it ourselves…How? Especially after the Civil War (1943-1945) they have managed to turn our country into a protectorate. An indication of this is the fact that the USA has been determining our foreign policy (Diplomacy), the national army (Defense), the political life and our economy.

Today, after the election of the Left wing Government from our people, the measures imposed on us are crushing! And I am therefore certain that the people’s resistance will be increasing with each day passing.

The big NO of the Greek people frightened not only the foreigners but also our “leftist” Prime Minister who rushed into saying the great YES and signing the Eurogroup’ s tough measures. As a consequence of these actions, the current 61% of “NO” will rise eventually to 90%. Anyone who is familiar with our recent history surely knows how this increase will be demonstrated.

Nevertheless we are witnessing a negative situation: the presence of the Golden Dawn, a presence which we have to take into serious consideration since it not only distorts the resistance of the Greek people but is also foreign to our historical culture and tradition. This wing idealizes the German experience of Hitler’s accession to power, through the intimidation of the people by the military organization of its supporters (the notorious Nazi SA) combined with the wing’s participation in the Greek Parliament that constitutes a legal-like cloak. And one thing is certain, that the current crisis will only increase its power. What will therefore happen at the moment when the people will rise up against this situation? The Golden Dawn, having a significant number of arms lying hidden and a great influence on the armed forces (principally on the police), can alter the character of people’s resistance and transform it into a new civil war. For this reason we need to be extremely careful since we have to struggle against two fronts.

7.When I think about Mikis Theodorakis, I don’t think only about a great artist, but also about a person who fights for his beliefs, is willing to pay the price for it, an ex-minister in Greek government etc. How would you describe yourself?

M.Th. Above all, as a Patriot Peoples Fighter.