Ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη κατά την τελετή υποδοχής του ως επιτίμου μέλους της Ακαδημίας Αθηνών - Η μόνη λύση
02.12.2013
scroll down for english version
κ. Πρόεδρε της Ακαδημίας Αθηνών,
κ. Γενικέ Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών,
Κυρίες και κύριοι Ακαδημαϊκοί,
Κυρίες και κύριοι,
Κατ’ αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμότατα τον κ. Πρόεδρο και τον κ. Γενικό Γραμματέα για όσα είπαν προηγουμένως αλλά και όλα τα μέλη της Ακαδημίας, για την μεγάλη τιμή που μου έκαναν να μου προσφέρουν τη δυνατότητα να ομιλώ αυτή τη στιγμή από το βήμα του Ανώτατου Πνευματικού Ιδρύματος της χώρας μας, της Ακαδημίας Αθηνών.
*
Όταν κύριε Πρόεδρε, πριν από χρόνια, στη συνεργασία μας στις Χοηφόρες προσπαθούσαμε να αποδώσουμε τον ζόφο των στίχων του Αισχύλου για «της γενιάς το βαθύριζο κακό», για τα «πολυστέναχτα κι αβάσταχτα δεινά», την «αιματόεσσαν πλαγάν», τον «πόνο που τελειωμό δεν έχει», «τη μια συμφορά» που έρχεται «κατά πάνω στην άλλη», δεν φανταζόμασταν ότι σήμερα, τόσα χρόνια μετά, οι στίχοι αυτοί θα ήταν τόσο τραγικά επίκαιροι.
Ίσως όμως ακριβώς γι’ αυτό δεν μπορούμε να μοιρολογούμε διαπιστώνοντας την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε αλλά ως κληρονόμοι ενός μοναδικού Πολιτισμού, είμαστε υποχρεωμένοι πάντα να αναζητούμε την προοπτική, το Όραμα.
Ασφαλώς πολλοί θα έχουν διερωτηθεί για την σημερινή παρουσία μου στο βήμα της Ακαδημίας Αθηνών, κυρίως λόγω του προκεχωρημένου της ηλικία μου. Συνήθως για τα εξαιρετικά γεγονότα χρησιμοποιούμε μια εύκολη λέξη, την λέξη «σύμπτωση».
Όμως εγώ βαθειά μέσα μου γνωρίζω, ότι διάφορες χθόνιες και ουράνιες δυνάμεις συνωμότησαν, ώστε να μου δοθεί η ευκαιρία να διαλαλήσω μία και μόνη λέξη που θα ακουστεί στη συνέχεια, λέξη-κλειδί, που οδηγεί από το Χάος στην Αρμονία.
Για να συλλάβει κάποιος το μέγεθος και τη σημασία της Ελλάδας, πιστεύω ότι θα πρέπει να μπορέσει να τη δει διαχρονικά σε κοσμογονικές διαστάσεις και σε ιστορικά μεγέθη.
Ο πολυθρυμματισμός της που ειδικά σήμερα έχει ξεπεράσει κάθε όριο, μας οδηγεί σταθερά στο να γίνουμε ένας λαός χωρίς Πατρίδα. Όπως ένα φύλλο αποκομμένο από τον κορμό των δέντρων, έρμαιο στην οργή των ανέμων.
Γι’ αυτό το λόγο και για να πάρει μέσα μας το βάρος και τη μορφή της ΑΚΕΡΑΙΗΣ Ελλάδας, η λέξη που θα ειπωθεί προϋποθέτει μια γιγαντιαία προσπάθεια από όλους τους συμπολίτες μας να γίνουν αντάξιοι αυτής της Ακέραιης Ελλάδας, πριν να είναι αργά. Πριν ξεπεράσουμε την κόκκινη γραμμή της μη επιστροφής.
Ας μου επιτραπεί λοιπόν, αντί τυπικής ομιλίας να σας υποβάλω μια πρόταση, που πιστεύω ότι βρίσκεται μέσα στα πλαίσια ενός Πνευματικού Οδηγού, όπως είναι η Ακαδημία Αθηνών και συνάμα εκφραστή της εθνικής μας συνείδησης και πρωτεργάτη των συμφερόντων του Λαού και τα ης χώρας μας.
Η πρότασή μου συνοψίζεται σε μία μόνο λέξη: ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ. Και ένα Όραμα: Η Ελλάδα να γίνει η Ελβετία του Πολιτισμού και της Ειρήνης. Με σύμβολα την Ακρόπολη των Αθηνών, παγκόσμιο σύμβολο Πολιτισμού, την Ολυμπία και τους Δελφούς, παγκόσμια σύμβολα της Συναδέλφωσης μεταξύ των Λαών και της Ειρήνης.
Πιστεύω ότι ήρθε ο καιρός να αναγνωρίσει έμπρακτα η διεθνής κοινότητα τον ιστορικό ρόλο της Ελλάδας στην διαμόρφωση του Παγκόσμιου και πιο ειδικά του Δυτικού Πολιτισμού. Καθώς και την συμβολή και τις θυσίες του λαού μας στον βωμό της Ελευθερίας.
Εκτός όλων των άλλων, το διεθνές καθεστώς της Ουδετερότητας θα ολοκληρώσει το Όραμα των αγωνιστών του 1821, που πάλεψαν για την κατάκτηση της Ελευθερίας, χωρίς όμως να επιτευχθεί η ολοκλήρωσή της με την κατάκτηση της πλήρους Εθνικής Ανεξαρτησίας. Ελευθερία είναι η αποτίναξη του ξένου ζυγού. Η Ανεξαρτησία είναι η απαλλαγή από την καταλυτική ανάμιξη των ξένων στα εσωτερικά της χώρας.
Ένας λαός, όπως και ο κάθε άνθρωπος, ολοκληρώνεται μόνο εάν κατορθώσει όχι μόνο να γίνει αλλά και να λειτουργεί ως υπεύθυνος πολίτης απέναντι σε κάθε μείζον θέμα που αφορά τον ίδιο και την χώρα του. Υπεύθυνος σημαίνει Ελεύθερος να αποφασίζει και να συναποφασίζει με τους συμπολίτες του για όλα τα προβλήματα που συνθέτουν τη ζωή και τον ελεύθερο βηματισμό της πατρίδας του.
Ειδικά σε ό,τι αφορά την πνευματική δημιουργία, η αίσθηση της ελευθερίας και της ευθύνης είναι προϋπόθεση για να ανταποκριθούν με πληρότητα οι εργάτες του πνεύματος στις προκλήσεις των καιρών. Έτσι, με την ελεύθερη βούληση και υπεύθυνη στάση των πολιτών μιας χώρας απέναντι σ’ αυτούς τους δύο τομείς της καθημερινής ζωής και της πνευματικής δημιουργίας πορεύονται οι ελεύθεροι λαοί αφήνοντας το ιδιαίτερο ιστορικό τους αποτύπωμα ανάμεσα στη χορεία των πολιτισμένων λαών. Μια τέτοια εποχή υπήρξε ο χρυσούς αιώνας του Περικλέους, που τα πνευματικά και καλλιτεχνικά του αποτυπώματα παραμένουν έκτοτε υποδείγματα μοναδικά και αξεπέραστα.
Πιστεύω ότι το γεγονός ότι η Ελευθερία που μας παρέδωσαν οι αγωνιστές του 1821 δεν κατόρθωσε επί δύο σχεδόν αιώνες να στεφθεί με την απόκτηση της πλήρους Εθνικής Ανεξαρτησίας, μας έχει καταντήσει λαό ανάπηρο και ανίκανο να εκμεταλλευτεί και να αναδείξει όχι μόνο τον φυσικό μας πλούτο αλλά κυρίως τον ανθρώπινο στους κρίσιμους τομείς της Κοινωνίας και του Πνεύματος. Για τον λόγο αυτό συμφωνώ με τον ποιητή Νίκο Γκάτσο, που επισημαίνει ότι η σύγχρονη Ελλάδα έγινε από τις εξαιρέσεις της.
Διαπιστώνω δύο βασικά στοιχεία στη διαμόρφωση των Ελλήνων. Το πρώτο είναι η επίδραση του τοπίου με το μοναδικό του Κάλλος. Και το δεύτερο, το αίσθημα της ανεξαρτησίας, που έγινε έμφυτο σε όλους, μιας και όλοι προέρχονταν από φυλές που αναπτύχθηκαν επί αιώνες μέσα σε συνθήκες απόλυτης ανεξαρτησίας.
Αυτό το Άπειρο, το Θεϊκό Κάλλος είναι ο ένας από τους δύο μαγνήτες που ανοίγουν την όρεξη για την κατάκτηση είτε για τον έλεγχο αυτής της ιερής από κάθε άποψη γης. Ο δεύτερος μαγνήτης είναι η γεωπολιτική της σημασία, που σε έναν βάρβαρο κόσμο όπως αυτός που δημιουργούν οι ισχυρές κατακτητικές δυνάμεις στην κάθε εποχή, η θέση της χώρας μας συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πρώτες-πρώτες ζωτικές για την άμυνα ή την επίθεση των εμπλεκομένων δυνάμεων.
Με αυτόν τον τρόπο η θεϊκή Ευλογία μετατρέπεται σε θεϊκή κατάρα. Και ακριβώς στο σημείο αυτό τοποθετείται η πρότασή μου για την κατάκτηση του δικαιώματος για Ουδετερότητα, γιατί αποτελεί τον μοναδικό τρόπο απαγκίστρωσης της χώρας από τις αντιπαλότητες των σημερινών μεγάλων δυνάμεων, που δεν μας αντιμετωπίζουν ως ελεύθερη χώρα και λαό αλλά ως μια περιοχή στρατηγικού ενδιαφέροντος. Ως μια τεράστια στρατιωτική βάση, φίλια προς τους μεν και εχθρική προς τους δε.
Δυστυχώς αυτές οι αντιπαλότητες μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων δεν σταμάτησαν ποτέ σε όλη τη διάρκεια της νεότερης ιστορίας μας, από το 1821 έως σήμερα. Έτσι η στρατηγική μας θέση οδηγούσε την α ή την β μεγάλη δύναμη, προκειμένου να διαφυλάξει τα στρατηγικά της συμφέροντα, να ασκεί με τον α ή τον β τρόπο ασφυκτικό έλεγχο επί του συνόλου της εθνικής μας ζωής εμποδίζοντας έτσι ουσιαστικά τα δικαιώματα της ευθύνης και της απόφασης στους ζωτικότερους τομείς της ζωής του λαού μας, ακόμα και σε περιόδους κοινοβουλευτικής δημοκρατίας όπως η σημερινή. Τομείς όπως η Άμυνα, η Διπλωματία, η Οικονομία, η Πολιτική που ήταν και είναι τα πλέον σημαντικά και ευαίσθητα σημεία, από τα οποία κρίνεται ο προσανατολισμός μιας χώρας.
Πέραν όμως της στρατηγικής σημασίας, δεν θα πρέπει να υποτιμούμε τη μαγνητική δύναμη και έλξη που ασκεί ο Φυσικός Πλούτος του τόπου μας.
Έχοντας σαν βάση αυτούς τους τρεις εθνικούς μας μαγνήτες, δηλαδή την γεωστρατηγική θέση, τον Φυσικό Πλούτο και το Μοναδικό Κάλλος, ο ιστορικός μπορεί να ερμηνεύσει σωστά τις αιτίες που μας οδήγησαν σε όλες τις μεγάλες καταστροφές αλλά και τη συνεχή υπανάπτυξη, μέσα στην οποία έχουμε αναγκαστεί να ζούμε επί αιώνες, μιας και η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη προϋποθέτουν την κατάκτηση και λειτουργία της ελεύθερης βούλησης των πολιτών μέσα σε συνθήκες πλήρους Εθνικής Ανεξαρτησίας.
Οι ιστορικές και πολιτισμικές μας παραδόσεις διακρίνονται από την προσήλωση των Ελλήνων στις αξίες της Ελευθερίας και της Ανεξαρτησίας, καθώς και την περιφρούρηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Σ’ αυτούς τους δύο αιώνες της εθνικής μας ανεξαρτησίας, το σύνολο των λαϊκών και των εθνικών μας αγώνων έγιναν και γίνονται για την προάσπιση των εθνικών, κοινωνικών και θεμελιωδών μας δικαιωμάτων. Με τη σφραγίδα της πάλης υπέρ της Ελευθερίας και κατά της Βίας. Σήμερα η εποχή μας διανύει μια περίοδο γενικότερης παρακμής. Οι μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις που εγκαινιάζουν τη μετάβαση στην ηλεκτρονική περίοδο και που κανονικά θα έπρεπε να βοηθήσουν την ανθρωπότητα να κάνει γιγαντιαίους βηματισμούς προς την πρόοδο και την ευημερία, έγιναν όπλα καταπίεσης και σκοταδισμού στα χέρια μιας ασήμαντης διεθνούς μειοψηφίας, που τα χρησιμοποιεί εναντίον των ανθρώπων, των κοινωνιών και των λαών, με στόχο τη συσσώρευση αστρονομικών οικονομικών κερδών, που καταλήγει σε μια νέου τύπου παγκόσμια εξουσία, καταπιεστική, βάρβαρη, σκοταδιστική και απάνθρωπη.
Παράλληλα με αυτή την πρωτοφανή και φοβερά επικίνδυνη για όλους τους λαούς οικονομική δύναμη, έχει δημιουργηθεί μία άτυπη και πρωτοφανής διεθνής Λέσχη ανάμεσα στους λαούς-γίγαντες, που στηρίζουν ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής και κοινωνικής τους ανάπτυξης επάνω στις πολεμικές βιομηχανίες τους, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη διεξαγωγή πολέμων και κάθε είδους ενόπλων συρράξεων, προκειμένου να εξασφαλιστούν οι επεκτατικοί τους στόχοι.
Όπως αποδεικνύεται, η δίψα του διεθνούς κέντρου οικονομικής συσσώρευσης είναι ακόρεστη αλλά και οι ανάγκες των οικονομικών κολοσσών είναι άλλο τόσο επιτακτικές, ώστε τελικά να μην κάνουν διάκριση ανάμεσα στα θύματά τους, που εν προκειμένω είναι όλοι οι Λαοί!
Οι διαφορές ανάμεσα στην επιθετική τακτική του ενός κέντρου από το άλλο είναι ότι το πρώτο στηρίζεται στη γενικότερη οικονομική επίθεση κατά Λαών και Κοινωνιών, με αποτέλεσμα την εξαθλίωση των ανθρώπων και την ερήμωση των χωρών, το δε δεύτερο στον ομαδικό θάνατο και την ολοκληρωτική καταστροφή Λαών και χωρών.
Τελικά η ποιοτική διαφορά ανάμεσα στα δύο αυτά διεθνή επιθετικά κέντρα είναι η εξής: Το πρώτο κατευθύνεται από ένα απρόσωπο και άτυπο πολυεθνικό οικονομικό κέντρο. Το δεύτερο παρουσιάζει μια σημαντική και πρωτοφανή ιδιομορφία, που αφορά την ύπαρξη, τη λειτουργία, τον χαρακτήρα και τις βαθειά κρυμμένες συνέπειες στη διαμόρφωση μιας νέας ψυχολογίας και νοοτροπίας, όχι μόνο κεφαλαιοκρατικών και κρατικών εξουσιαστικών κέντρων αλλά ολόκληρων λαών. Γεγονός που αλλάζει εκ βάθρων την ανάλυση και κατανόηση των εντελώς νέων παραγόντων, στη διαμόρφωση των διεθνών εξελίξεων. Αναφέρομαι στην ύπαρξη και λειτουργία της πολεμικής βιομηχανίας και μέσω αυτής των κολοσσιαίων οικονομικών κερδών που εξασφαλίζει το εμπόριο του μαύρου θανάτου, σε συνάφεια με κείνα της εμπορίας του λευκού θανάτου.
Μας λένε ότι από την πώληση των όπλων τα κέρδη είναι πιο άμεσα και πιο σημαντικά.
Σκέφτηκαν όμως ποτέ όλα αυτά τα Κράτη-Έμποροι όπλων την περίπτωση μετατροπής της βιομηχανίας του Πολέμου σε βιομηχανία της Ειρήνης; Μπορεί τα κέρδη να μην είναι τόσο άμεσα και τόσο μεγάλα, όμως δεν σκέφτονται ότι με τον τρόπο αυτόν θα σώσουν εκατοντάδες εκατομμύρια συνανθρώπους μας από την υπανάπτυξη, την πείνα και τον θάνατο;
Και γιατί τάχα όλοι αυτοί οι σημερινοί πλούσιοι και πολιτισμένοι λαοί δεν έκαναν τον κόπο ούτε καν να σκεφτούν το ενδεχόμενο μιας βιομηχανίας και ενός εμπορίου Ειρήνης; Είναι απλώς ένας οικονομικός υπολογισμός ή κάτι βαθύτερο; Μήπως δηλαδή το να έχεις πολεμική βιομηχανία, σημαίνει πέραν του οικονομικού κέρδους, ότι είσαι σε θέση να παράγεις βία και κυρίως να συντηρείς κολοσσιαίες δυνάμεις πολεμικής καταστροφής; Άρα μ’ αυτόν τον τρόπο να ανήκεις στο κλαμπ των σαρκοφάγων, των δυνατών και των αγρίων; Να είσαι δηλαδή πιο κοντά στα άγρια ένστικτα, αυτά που χαρίζουν πιο μεγάλη, ως φαίνεται, ηδονή σ’ αυτούς που μπορούν να τα ικανοποιούν, απ’ ό,τι η πνευματική ακτινοβολία και η ανθρώπινη πλευρά μας που θεωρεί τον άνθρωπο δημιουργό ζωής και όχι όργανο θανάτου; Και απορώ, γιατί έως σήμερα δεν έχουν αναρτηθεί στο διεθνές Index των αμαρτωλών χωρών όπως η Κολομβία, γιατί παράγουν και εξάγουν τον λευκό θάνατο κι αυτές που δημιουργούν και εμπορεύονται τον μαύρο θάνατο. Όταν μάλιστα τα θύματα της πρώτης κατηγορίας είναι μεμονωμένα άτομα, ενώ της δεύτερης ολόκληρες χώρες και λαοί…
Υπάρχει όμως και μια άλλη τεράστια και πρωτοφανής διαφορά ανάμεσα στους εμπόρους του Λευκού και στους εμπόρους του Μαύρου θανάτου. Γιατί οι υπεύθυνοι για τον Λευκό θάνατο είναι μερικές εκατοντάδες μαφιόζοι, ενώ για τον Μαύρο θάνατο ευθύνονται αρχηγοί Κρατών και Κυβερνήσεις, δεδομένου ότι η πολεμική βιομηχανία αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την εξασφάλιση της ισχύος τους. Έτσι φτάσαμε στον παραλογισμό, ο πλούτος του ενός λαού να εξαρτάται όχι μόνο από την δυστυχία του άλλου αλλά από την εξαθλίωση, την εξουθένωση και ακόμη την καταστροφή του άλλου…
Με δυο λόγια θεωρώ ότι έχουμε ήδη εισέλθει σε μια εντελώς νέα διεθνή περίοδο, πολύ περισσότερο επικίνδυνη, ακόμα και για την ύπαρξη των λαών και εθνών έως σήμερα.
Οπότε το ερώτημα που αναγκαστικά τίθεται μπροστά μας είναι «Τι κάνουμε;». Πώς θα ξεφύγουμε ως Λαός και ως Έθνος από την ορμή και οργή αυτών των δύο δυνάμεων του Κακού που μας απειλούν; Η δική μου απάντηση συνοψίζεται σε μία μόνο λέξη: ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ.
Προ παντός δεν θα πρέπει να έχουμε αυταπάτες. Σήμερα όλοι οι Λαοί χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα. Το ένα είναι οι υποψήφιοι θύτες και το άλλο τα υποψήφια θύματα. Σε ό,τι μας αφορά, γνωρίζουμε ασφαλώς σε ποιο στρατόπεδο ανήκουμε. Άλλωστε η διαδικασία με την οποία κάποιος Κακός Δαίμονας μας μετατρέπει σε θύματα, έχει ήδη αρχίσει και βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Οφείλουμε επίσης να κατανοήσουμε, ότι σ’ αυτή τη νέα διαμόρφωση του διεθνούς τοπίου όχι μόνο εμείς αλλά κανένας λαός δεν μένει στο απυρόβλητο, όπως επίσης κανένας -και φυσικά ούτε εμείς- δεν μπορεί να έχει φίλους. Ούτε φίλοι υπάρχουν ούτε επομένως και συμμαχίες του τύπου «Ατλαντική» είτε «Ευρωπαϊκή συμμαχία». Άλλωστε βλέπουμε σήμερα τη μορφή των συμμαχιών μας μέσα στην Ευρώπη με λαούς α΄ και β΄ κατηγορίας. Πλούσιους και φτωχούς. Διατάσσοντες και διατασσόμενους. Υποτάσσοντες και υποτασσόμενους. Και αυτό αφορά τη μία Δαγκάνα του Κακού. Την οικονομία. Όσο για την άλλη, τον πόλεμο, ο κίνδυνος σαν πεινασμένος λύκος, τριγυρνά εδώ και δεκαετίες στη γειτονιά μας. Βαλκάνια και Μέση Ανατολή, όλες οι χώρες και οι λαοί πρέπει να υπολογίζονται σαν μελλοντικά θύματα.
Πρέπει λοιπόν να υπάρξει για μας το ταχύτερο δυνατό ένα είδος διαφυγής. Και η διαφυγή είναι μία και μοναδική: η Ουδετερότητα. Δεν είναι φυσικά εύκολη. Όμως είναι πολύ πιθανή. Κι αυτό, όπως είπα, χάρη στο ιστορικό μας παρελθόν και στους αγώνες και τις θυσίες του ελληνικού λαού για την Ελευθερία, ιδίως κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Για να γίνει πιο κατανοητή η πρότασή μου, θέτω ως ιδανικό στόχο το να γίνει κάποτε η χώρα μας η Ελβετία της Ειρήνης και του Πολιτισμού.
Πιστεύω ότι οι τρεις μέγιστες Ιδέες της Ανθρωπότητας, ο Αθλητισμός, η Ειρήνη και ο Πολιτισμός παραμένουν ζωντανές και επίκαιρες και έχουν πατρίδα τους την Ελλάδα. Σήμερα οι μοναδικές περιπτώσεις συναδέλφωσης των Λαών είναι ο Αθλητισμός και η Τέχνη. Συμπτωματικά αυτές οι τρεις Ιδέες είναι συγχρόνως και τα μοναδικά αντίβαρα στις δύο μεγάλες ασθένειες της εποχής μας: το εμπόριο του μαύρου θανάτου και την κοινωνική εξαθλίωση. Με κοινό παρονομαστή την συσσώρευση πλούτου από την εκμετάλλευση και τον θάνατο αθώων ανθρώπων και λαών.
Δεν είναι τυχαίο ότι στην αρχαιότητα θεωρούσαν τους Δελφούς ως ομφαλό της Γης. Εκεί, όπως είναι γνωστό, λάτρευαν ισότιμα τον Απόλλωνα και τον Διόνυσο, το ορθολογικό και το υπερβατικό πνεύμα, δηλαδή τα δύο στοιχεία που όταν και εφ’ όσον ισορροπούν, παράγεται πολιτισμός.
Σήμερα επικρατεί ο ορθολογισμός, που υπήρξε και είναι το βασικό στοιχείο τόσο του καπιταλισμού όσο και του μαρξισμού. Και για τον λόγο αυτόν η εποχή της παντοκρατορίας του ενός στη Δύση και του άλλου στην Ανατολή που κορυφώθηκαν από το μισό του 20ού αιώνα έως σήμερα, υπήρξε η πλέον πνευματοκτόνος εποχή της ανθρωπότητας. Δημιούργησε μονοδιάστατους ανθρώπους και κοινωνίες, εκμηδένισε την πνευματική δημιουργία, την Τέχνη και αποξήρανε τις ψυχές των αθρώπων. Σήμερα ζούμε την κορύφωση αυτής της εποχής, που έφτασε στο σημείο να συνενώσει μέσα στη Διεθνή Λέσχη των δυνάμεων που παράγουν και εξάγουν τον μαύρο θάνατο. Ενώ από την πλευρά της οικονομίας δημιούργησε το χρήμα-φετίχ, το χρήμα-θρησκεία με όλα τα χαρακτηριστικά της πρωτόγονης βαρβαρότητας της εποχής των παγετώνων.
Έτσι οι Δελφοί αποκτούν μια καινούρια ιστορικής σημασίας επικαιρότητα, καθώς συμβολίζουν την ανάγκη της εναρμόνισης ανθρώπων, κοινωνιών και λαών με την εξισορρόπηση ανάμεσα στις ακρότητες του ορθολογισμού και την ανάγκη της επανένταξης της υπερβατικότητας και της μαγείας στη ζωή των ανθρώπων μέσω της Τέχνης και της ψυχικής ανάτασης λαών και ανθρώπων. Με βάθρα την διεθνή Ειρήνη και τον εθνικό Πολιτισμό.
Η επαναλειτουργία των Δελφών ως παγκόσμιο Σύμβολο Ειρήνης θα λάβει έτσι τις πραγματικές της διαστάσεις. Γιατί θα προσφέρει στην προσπάθεια για την εδραίωση της Ειρήνης το όραμα της συνένωσης δύο συμβόλων, του Απόλλωνα και του Διόνυσου ως του βαθύτερου λόγου για την υπεράσπιση και εδραίωση της διεθνούς Ειρήνης, που είναι η προϋπόθεση για την οικοδόμηση του πολυδιάστατου ανθρώπου. Με όπλα αφ’ ενός την υλική ευμάρεια και αφ’ ετέρου την πνευματική καλλιέργεια, που θα μας προσφέρει η ολοκλήρωση της Εθνικής μας Ανεξαρτησίας μέσα στα πλαίσια της Ουδετερότητας, μπορούμε να επιτύχουμε όχι μόνο να λειτουργούν θεσμικά οι Δελφοί, αλλά αναβιβάζοντας την Ειρήνη στο επίπεδο μιας νέας οικουμενικής θρησκείας, να υπενθυμίζουν στους ανθρώπους το χρέος τους απέναντι στη δωρεά της Ζωής.
Η ουδέτερη Ελλάδα θα γίνει παράλληλα το λίκνο του διεθνούς πολιτισμού. Δεν αρκεί ένα έθνος, ένας λαός να δημιουργεί τον δικό του πολιτισμό. Ειδικά σήμερα, όπου οι αποστάσεις έχουν εκμηδενιστεί, δεν νοείται ο κάθε πολιτισμός να παραμένει κλειστός μέσα στα εθνικά του σύνορα ή να γίνονται γνωστοί μονάχα οι πολιτισμοί των πλούσιων λαών. Ακόμα και η μικρότερη χώρα μπορεί να συμβάλει στη συνεχή π πρόοδο του Πολιτισμού και της Τέχνης που ο ρόλος της είναι να εκφράζει τον σύγχρονο άνθρωπο, να ιχνηλατεί το μέλλον και να διαφυλάσσει την παράδοση.
Η ουδέτερη Ελλάδα θα παραχωρήσει σε κάθε λαό, αν αυτός το επιθυμεί, τον κατάλληλο χώρο, ώστε να μπορεί να παρουσιάζει τα πνευματικά και τα καλλιτεχνικά της επιτεύγματα, παραδοσιακά και σύγχρονα.
Η μεγάλη γεωλογική ιδιομορφία και ποικιλία της χώρας με τα νησιά, τα βουνά, τους κάμπους και κυρίως τους πολλούς ιστορικούς χώρους-μνημεία θα βοηθήσει ώστε να υπάρξουν σε διαφορετικούς χώρους οι διάφοροι πολιτισμοί αποτελώντας μια μοναδική ενότητα.
Το κάθε κράτος θα οικοδομήσει στον χώρο που θα του παραχωρηθεί ό,τι θεωρεί απαραίτητο για την προβολή του πολιτισμού του. Αίθουσες Συναυλιών. Όπερες, Θέατρα, Βιβλιοθήκες, Αμφιθέατρα, Εστιατόρια, ακόμα και Ξενώνες κλπ. Θα μπορεί να οργανώνει μεγάλα ετήσια Φεστιβάλ και να έχει καθημερινή παρουσία - δραστηριότητα.
Η UNESCO, λόγω της αποστολής της, θα έπρεπε να έχει έδρα την Ελλάδα. Αν αυτό δεν γίνει, θα έχει μια μόνιμη ενεργό αντιπροσωπεία που μαζί με τις τοπικές υπηρεσίες θα συντονίζουν όλα τα επί μέρους προγράμματα, ώστε ο επισκέπτης να έχει στη διάθεσή του ένα χάρτη με τα προγράμματα όλων των Κρατών-Λαών.
Θα υπάρξουν διοργανώσεις για διεθνείς εορτές, συνεννοήσεις, εκθέσεις και Φεστιβάλ Πνεύματος, Επιστημών και Τεχνών με βάση τα αρχαία θέατρα των Αθηνών, της Επιδαύρου, των Δελφών, της Δωδώνης, του Δίου και των Φιλίππων. Καθώς επίσης και η λειτουργική ανάδειξη όλων των ιδιαίτερων μνημείων της αρχαίας ελληνικής, της βυζαντινής και της νεότερης εποχής.
Τέλος η ανακήρυξη για κάθε έτος νησιών σε τόπους συνάντησης της παγκόσμιας νεολαίας. Μια διεθνής κεντρική υπηρεσία αποτελούμενη αποκλειστικά από νέους όλων των χωρών θα αποφασίζει για τον προγραμματισμό της κάθε Νήσου - Νεότητας, με στόχο την ψυχαγωγία, διασκέδαση, άθληση αλλά και βαθύτερη γνωριμία ανάμεσα στα κορίτσια και τα αγόρια όλου του κόσμου.
Πιστεύω ότι αυτός είναι ο αληθινός ιστορικός ρόλος μιας χώρας σαν τη δική μας, με τον πλούτο που διαθέτει σε ιστορία, αγώνες για την ελευθερία και Τέχνη, σε συνδυασμό με το θεϊκό κάλλος της ελληνικής φύσης.
Ο ελληνικός λαός, απαλλαγμένος από τα βάρη και τα άγχη, ελεύθερος και ανεξάρτητος, θα μπορεί να αφιερωθεί ολόψυχα σε ένα ιδεώδες, την Ειρήνη και σε μια προσπάθεια, τον Πολιτισμό, που και τα δύο θεωρώ ότι τα έχει στο αίμα του. Τον εκφράζουν απόλυτα, τον κινητοποιούν και τον μεταβάλλουν σε έναν ιδανικό οικοδεσπότη.
Η Ελευθερία, η Ανεξαρτησία, η Ειρήνη, η Διεθνής Αλληλεγγύη, ο Πολιτισμός και η Φιλοξενία αποτελούν τα βασικά στοιχεία της ιστορικής μας παράδοσης, της εθνικής μας αγωγής και του ατομικού μας χαρακτήρα.
Καλώ την Ακαδημία Αθηνών και παρακαλώ τα μέλη της να μελετήσουν αυτή την πρόταση και είμαι βέβαιος ότι εάν τελικά γίνει αποδεκτή, τότε το μεγάλο κύρος της Ακαδημίας Αθηνών σίγουρα θα συγκινήσει, θα ενθουσιάσει και θα πείσει την διεθνή κοινή γνώμη, που με τη σειρά της θα επηρεάσει τον ΟΗΕ, τον μόνο αρμόδιο για τη λήψη μιας τόσο ιστορικής σημασίας απόφασης.
Αυτή ήταν λοιπόν η πρότασή μου και σας ευχαριστώ που με ακούσατε.
_____________________________________________________________________
The only way
[Speech given by Mikis Theodorakis at the Academy of Athens honorary member acceptance ceremony (Tuesday, December 3, 2013)]
Mr. President of the Academy of Athens,
Mr. Secretary General of the Academy of Athens,
Ladies and Gentlemen Members of the Academy,
Ladies and gentlemen,
First of all I would like to thank Mr. President and Mr. Secretary General from the bottom of my heart for their words, as well as all members of the Academy for the great honor of giving me the opportunity to speak from the podium of the Supreme Intellectual Foundation of Greece, the Academy of Athens.
*
Mr. President, when -years ago- we cooperated for the “Libation Bearers”, trying to interpret Aeschylus’ grim verses speaking of "trouble inbred in the race", "sorrows lamentable and grievous", "bleeding wound", "endless pain", "one ruin brought upon another", we could not have imagined that today, after so many years, these lines would be so tragically appropriate.
It is perhaps for this precise reason that we must not mourn for the situation in which we find ourselves; on the contrary, as heirs of a unique Civilization, we are morally obligated to constantly seek for the perspective, the Vision.
Many people will surely wonder about my presence here today at the Academy of Athens, mainly due to my advanced age. For exceptional events we usually use an easy word, the word "coincidence".
But, deep inside, I am aware that celestial and chthonic powers have conspired in order to give me the opportunity to speak out a single word that you will hear later on, a keyword leading from Chaos to Harmony .
To capture the magnitude and importance of Greece, I think one must try to look at it timelessly, in cosmogonic dimensions under a historical perspective.
With our country shattered into pieces, especially nowadays beyond all limits, we are steadily led to becoming a nation without a Homeland. Just like a leaf cut from the trunk of a tree, at the mercy of the winds’ wrath.
For this reason, for it to assume the weight and form of INTEGRAL Greece within us, the word that will be spoken requires a gigantic effort on the part of all our fellow citizens to become worthy of this Integral Greece, before it's too late. Before we cross the red line of no return.
Allow me, instead of a typical speech, to submit a proposal, which I believe lies within the framework of an Intellectual Guide, as is the Academy of Athens, exponent of our national conscience and protector of our people and our country’s interests.
My proposal sums up in a single word: NEUTRALITY. And one Vision: for Greece to become the Switzerland of Civilization and Peace. Using as symbols the Acropolis of Athens, a universal symbol of Civilization, Olympia and Delphi, universal symbols of brotherhood between Peoples and Peace.
I believe that the time has come for the international community to actively recognize the historic role of Greece in the formation of the World and more specifically the Western Civilization, as well as the contribution and sacrifices of our people on the altar of Freedom.
Apart from everything else, the international status of neutrality will complete the vision of the 1821 Revolution, a fight for the conquest of Freedom, without however achieving the conquest of full National Independence. Freedom is to overthrow the foreign yoke. Independence is getting rid of the catalytic involvement of foreigners in the country’s internal affairs.
Just like every individual, a nation can only be complete by becoming a group of citizens who act responsibly on every major issue concerning the people and the country.
Responsible means Free to decide and co-decide with fellow citizens for all problems that make up life and free pace of the country.
Especially as regards intellectual creation, the sense of freedom and responsibility is a prerequisite for people of intellect to face current challenges. Thus, with the free will and responsible attitude of a country's citizens towards those two areas of everyday life and intellectual creativity, free nations move on leaving their particular historical footprint in the cycle of civilized nations. Such an era was the golden age of Pericles, whose intellectual and artistic imprints remain thereafter unique and unmatched.
I believe that the fact that the Freedom delivered to us by the fighters of 1821 failed for almost two centuries to be coupled with the acquisition of full Independence has rendered our people crippled, unable to exploit and illustrate not only our natural wealth but mainly the human one, in the critical areas of Society and the Spirit. For this reason, I agree with the poet Nikos Gatsos, who says that modern Greece was formed out of its exceptions.
I can identify two key elements in the formation of the Greeks. The first one is the impact of the landscape with its unique Beauty. The second is the feeling of independence, innate in everyone, since everyone came from races developed for centuries in absolute independence.
It is this Infinite, Divine Beauty that as a magnet attracts conquest or control of this sacred in every respect land. The second magnet is its geopolitical importance, which in a barbarous world as the one created by powerful conquering forces in every era, the position of our country is among the very first vital ones for defense or attack of the forces involved.
In this way, divine Blessing turns into divine curse. And at this point exactly lies my suggestion to gain the right to neutrality, because it constitutes the only way to disengage the country from the rivalries of today's great powers that do not treat us as a free country and a free people but as an area of strategic interest. As a huge military base, friendly to ones and hostile to others.
Unfortunately these rivalries between the great powers never stopped throughout the course of modern history, from 1821 to today. Our strategic position has been leading one or the other great power (who wanted to protect its strategic interests) to have a stranglehold on our national life, hindering substantially our rights of responsibility and decision on vital sectors of our lives, even in periods of parliamentary democracy like today. Sectors such as Defense, Diplomacy, Economics, Politics which were and still are the most important and sensitive affairs by which the orientation of a country is determined.
Apart from the strategic importance, we must not underestimate the power and magnetic attraction of the Natural Wealth of our country.
A historian, based on these three national magnets, namely geostrategic position, Natural Wealth and Unique Beauty, can properly interpret the causes that have led us to all great disasters and continuous underdevelopment, in which we have been forced to live for centuries, as economic and social development require the citizens to act of their own free will under conditions of full National Independence.
Our historical and cultural tradition is distinguished by the attachment of Greeks to the values of Freedom and Independence, as well as the safeguarding of human rights. Throughout these two centuries of our national independence, all our national struggles have aimed at the protection of our national, social and fundamental rights. Marked with the struggle for Freedom and against Violence. Nowadays, we experience a period of general decline. The great scientific discoveries that initiate the transition to an electronic era that would normally help mankind make giant footsteps towards progress and prosperity, have turned into weapons of oppression and obscurantism in the hands of an insignificant universal minority, that uses them against people and societies, in order to achieve astronomical financial profits, thus resulting in a new type of global power, oppressive, cruel, obscurantist and inhuman.
Along with this unprecedented and extremely dangerous to all nations economic power, an informal and unprecedented Club has been created among nations - giants, which base a large part of their economic and social development on their arms industries, making it necessary to conduct wars and all kinds of armed conflict, in order to secure their expansionist aims.
As it turns out, the thirst of the international center of financial accumulation is as insatiable as compelling are the needs of the six financial giants, thus resulting in not distinguishing among their victims; all nations in this case!
The difference between the aggressive tactics of the two centers is that the former is based on the overall financial attack against nations and Societies, resulting in the impoverishment of people and the devastation of the countries, whereas the latter one results in mass death and total destruction of nations and countries.
Ultimately, the quality difference between these two aggressive international centers is the following: the first one is driven by an impersonal and informal multinational financial center. The second one presents a significant and unprecedented particularity concerning the existence, function, character and deeply hidden consequences in forming a new psychology and mentality, not only for capitalist and national authoritarian centers but for entire nations. This fact changes fundamentally the analysis and understanding of totally new factors in shaping international developments. I am referring to the existence and operation of the arms industry and through this, to colossal financial profits obtained by this trade of black death, similar to those obtained by the trade of white death.
We are told that the profits from sales of arms are more direct and substantial.
Has it ever occurred to all these States-Arms Dealers to convert the arms industry to a Peace Industry? Profits may not be so immediate or so great, but don’t they consider that in this way they will save hundreds of millions of our fellow citizens from underdevelopment, hunger and death?
I wonder why all these rich and civilized nations did not bother to even think about the possibility of a Peace industry and a Peace trade? Is it just an economic calculation or is it something deeper? Does having an arms industry mean, besides the financial profit, that you are in a position to produce violence and, mainly, maintain colossal forces of military destruction? Thus belonging to the club of carnivores, the strong and wild ones? Closer to the wild instincts, those that give greater, it seems, pleasure when satisfied, rather than intellectual radiation and humanity do, which consider man a creator of life and not an instrument of death? I wonder why up to now the international Index of sinner countries, like Colombia, which produce and export
doesn’t also include those countries who create and export
. Especially since the victims of the first category are individuals, while of the second one entire countries and nations ...
There is also another huge and unprecedented difference between the traders of White and Black death. The ones responsible for White death are a few hundred mobsters, while for Black Death the responsible ones are the Heads of States and Governments, given that the arms industry is an important factor to ensure their power. So we have reached absurdity; the wealth of a nation to depend not only on the misery of others, but the impoverishment, the burnout and even the destruction of others...
In short, I believe that we have already entered a whole new international era, much more dangerous, even for the existence of peoples and nations to date.
So the question that inevitably arises before us is "What do we do?". How will we escape as a People and a Nation from the intensity and fury of these two forces of evil that threaten us? My answer is summed up in a single word: NEUTRALITY.
Above all, we should not have any illusions. Today all peoples are divided into two camps. One is of potential offenders and the other of potential victims. As far as we are concerned, we are certainly aware in which camp we belong. Besides, our victimization by one Evil Demon has already begun and is in full swing.
We must also understand that in this new formation of the international scenery no nation is shielded and nobody can have friends; and we of course are no exception. No friends exist nor are there any alliances such as the "Atlantic" or the "European alliance." Besides, we see today the form of alliances in Europe with peoples of A and B category. Rich and poor. The ones who give orders and the ones who execute orders. The ones repressing and the ones being repressed. And all this, concerning the one claw of Evil. Economy. As for the other one, war, danger wanders, like a hungry wolf, for decades in our neighborhood. Balkans and the Middle East, all countries and peoples should be counted as future victims.
There must, therefore, exist a way out for us, as soon as possible. And the way out is one and only: Neutrality. Naturally, it isn’t easy. But it is very probable. And that, as I said, thanks to our history and the struggles and sacrifices of the Greek people for Freedom, especially during World War II.
To make my proposal more understandable, I set as the ideal goal for our country to become one day the Switzerland of Peace and Culture.
I believe that the three greatest Ideas of Humanity, namely Sport, Peace and Civilization remain fresh and relevant and originate from Greece. Nowadays, the only cases of togetherness of People are Sports and Art. Coincidentally, these three Ideas are the only counterweight to the two major diseases of our time: the trade of the black death and social impoverishment. With common denominator the accumulation of wealth from the exploitation and death of innocent people and nations.
It is no coincidence that in antiquity Delphi was considered as the navel of the Earth. There, as is well known, Apollo and Dionysus were equally worshipped; the rational and transcendental spirit, that is, the elements that if and when balanced result in the production of culture.
Nowadays, rationality dominates; the key element of both capitalism and marxism. That is why the era of supremacy of the former one in the West and the latter one in the East that peaked from the second half of the 20th century onwards, has been the worst era of humanity, in the field of culture. It created one-dimensional people and societies, annihilated intellectual creation and Art and drained peoples’ souls. Nowadays, we experience the culmination of this era, that has gone so far as to unite in the International Club of the forces that produce and export the Black Death. While, as far as economy is concerned, money has become a fetish, a religion, with all the features of ice age primitive barbarism.
Delphi acquire therefore a new meaning of historical importance as it symbolizes the need for the alignment of people, societies and nations, balancing between the extremes of rationalism and the need to bring back transcendence and magic into people's lives through art and the inspirational lifting of nations and people. With international Peace and national Civilization as pedestals.
The reopening of Delphi as a worldwide Symbol of Peace will thus receive its true dimensions, as it will contribute to the consolidation of Peace the vision of uniting two symbols, Apollo and Dionysus as the underlying reason for the defense and consolidation of world peace; the precondition for building the multidimensional human being.
Armed with material wealth on one hand and intellectual culture on the other, which national Independence in the framework of neutrality will offer to us, we can achieve not only the institutional operation of Delphi, but also, by raising Peace to the level of a new universal religion , to remind people of their debt towards the donation of Life.
Neutral Greece will become at the same time the cradle of world civilization. It is not enough for a nation, a people, to create their own civilization. Especially nowadays, when distances have been eliminated, it is not rational for civilizations to remain closed within national borders or for civilizations of only rich nations to become known. Even the smallest country can contribute to the continuous progress of Civilization and Art, whose role is to express modern man, to trace the future and preserve tradition.
Neutral Greece will grant each nation, if they so wish, the appropriate place, so that the intellectual and artistic achievements, traditional and contemporary, can be presented.
The great geological specificity and variety of the country with its islands, mountains, plains and especially the many historic sites - monuments will help different civilizations exist in different places, while constituting at the same time a unique section.
Each state will build in the place granted everything they consider necessary for the promotion of their civilization. Concert Halls. Operas, Theaters, Libraries, Amphitheaters, Restaurants, even Hostels e.t.c. They will have the opportunity to organize large annual Festivals and have a daily presence - activity.
UNESCO, due to its mission, should be based in Greece. If not , it should have a permanent active delegation, which along with local agencies will coordinate all individual programs, so that visitors will have at their disposal a map with the programs of all Member- Nations.
International festivals, consultations, exhibitions and Festivals of Spirit, Science and Arts, will be organized in the ancient theaters of Athens, Epidaurus, Delphi, Dodoni, Dion and Philippi. At the same time, all unique monuments of the ancient Greek, Byzantine and modern era will be promoted.
Lastly, the annual declaration of an island as a global youth meeting point. An international central service, consisting exclusively of young people of all countries, will decide on the planning of each Youth- Island, aiming at entertainment, recreation, sports but also at the deeper understanding between girls and boys around the world.
I believe this is the true historic role of a country like ours, with the wealth it possesses in terms of history, struggles for freedom and Art, in combination with the divine beauty of Greek nature.
The Greek people, without burdens and anxiety, free and independent, will wholeheartedly devote to an ideal, Peace, and an effort, Civilization, both of which I believe are in their blood. They fully express, mobilize and render the Greek people an ideal host.
Freedom, Independence, Peace, International Solidarity, Civilization and Hospitality constitute the key elements of our historic tradition, our national education and our individual character.
I urge the Academy of Athens and ask of its members to study this proposal. I am certain that if you choose to accept it, the great prestige of the Academy of Athens will surely move, delight and convince the international public opinion, which in turn will affect the UN, who is solely competent for taking such a historically significant decision.
That's all I had to tell you and I thank you for listening.
Thank you.